نحوه محاسبه ارتفاع ساختمان مسکونی
محاسبه ارتفاع ساختمان مسکونی، یکی از موارد بسیار مهم در آزمون طراحی معماری نظام مهندسی است. هر داوطلب شرکت در آزمون طراحی معماری باید نحوه محاسبه ارتفاع انواع ساختمانهای با بام مسطح و شیبدار را در انواع زمینهای مسطح و شیبدار بداند.
[presto_player id=14055]
همانطور که میدانید ساختمانها در هشت گروه طبقهبندی میشوند. در مقررات ملی ساختمان، حداکثر ارتفاع مجاز هر ساختمان مطابق جدول زیر محاسبه میشود:
گروهبندی ساختمان | تعداد طبقات | دارای زیرزمین با پنجره نورگیر از نما | فاقد زیرزمین با پنجره نورگیر از نما |
گروه 1 و 2 و 3 | یک طبقه | 5/80 متر | 4/90 متر |
دو طبقه | 9 متر | 8/10 متر | |
گروه 4 و 5 | سه طبقه | 12/20 متر | 11/30 متر |
چهار طبقه | 15/40 متر | 14/50 متر | |
گروه 6 و 7 | پنج تا هفت طبقه | 23 متر | |
گروه 8 | بیش از هفت طبقه یا بیشتر از 23 متر ارتفاع | بدون محدودیت (متناسب با تعداد طبقات و ضوابط خاص) |
نکته مهم: این جدول برای آن دسته از ساختمانهای مسکونی است که طبقه همکف آنها پارکینگ و یا با کاربری مسکونی باشد. چنانچه کاربری طبقه همکف تجاری، خدماتی و… باشد، اعداد این جدول میتواند تغییر کند.
ارتفاع ساختمان مسکونی یک طبقه
حداکثر ارتفاع مجاز برای ساختمانهای مسکونی یک طبقه که فاقد زیرزمین با پنجره نورگیر از نما باشند، 4/90 متر است. اگر ساختمان یک طبقه دارای زیرزمین با پنجره نورگیر از نما باشد، در آنصورت طبق مقررات ملی ساختمان، حداکثر ارتفاع مجاز این ساختمان 5/80 متر خواهد بود.
ارتفاع ساختمان مسکونی دو طبقه
حداکثر ارتفاع ساختمان مسکونی دو طبقه نیز بسته به اینکه زیرزمین با پنجره نورگیر از نما داشته باشند یا نداشته باشند، متفاوت خواهد بود. حداکثر ارتفاع مجاز برای ساختمانهای دو طبقه بدون زیرزمین با پنجره نورگیر از نما 8/10 متر است. چنانچه ساختمان دو طبقه دارای زیرزمین با پنجره نورگیر از نما باشد، در آنصورت حداکثر ارتفاع مجاز این ساختمان 9 متر خواهد بود.
ارتفاع ساختمان مسکونی سه طبقه
حداکثر ارتفاع مجاز ساختمانهای مسکونی سه طبقه بدون زیرزمین با پنجره نورگیر از نما 11/30 متر میباشد. اگر ساختمان سه طبقه دارای زیرزمین با پنجره نورگیر از نما باشد، حداکثر ارتفاع مجاز آن طبق مقررات ملی ساختمان 12/20 متر خواهد بود.
ارتفاع ساختمان مسکونی چهار طبقه
ساختمانهای چهار طبقه نیز در دو حالت دارای زیرزمین با پنجره نورگیر از نما و فاقد زیرزمین با پنجره نورگیر از نما متفاوت خواهد بود. حداکثر ارتفاع مجاز برای ساختمانهای مسکونی چهار طبقه بدون زیرزمین با پنجره نورگیر از نما 14/50 متر و برای ساختمانهای مسکونی چهار طبقه دارای زیرزمین با پنجره نورگیر از نما 15/40 متر است.
ارتفاع ساختمان مسکونی پنج طبقه و بیشتر
در مقررات ملی ساختمان، ارتفاع ساختمان مسکونی پنج طبقه، شش طبقه و هفت طبقه (ساختمانهای گروه 6 و 7)، فارغ از اینکه دارای زیرزمین باشند یا زیرزمین نداشته باشند، بسته به تعداد طبقات و سایر ضوابط و مقررات، حداکثر ارتفاع مجاز 23 متر پیشبینی شده است.
نکته: حداکثر ارتفاع ساختمانهای بیشتر از 7 طبقه یا ساختمانهایی که بیشتر از 23 متر ارتفاع دارند (ساختمانهای گروه 8)، ضوابط و مقررات خاص خودش را دارد که در شهرها و مناطق مختلف متفاوت است.
نحوه محاسبه ارتفاع ساختمان مسکونی در آزمون نظام مهندسی
همانطور که در بالا مشاهده کردید، در مقررات ملی ساختمان، حداکثر ارتفاع ساختمان مسکونی، برای ساختمانهای مختلف مشخص شده است. بیشترین نوع ساختمانی که ما در آزمون طراحی معماری نظام مهندسی با آن سروکار داریم، ساختمانهای گروه 4 و 5، یعنی ساختمانهای سه طبقه و چهار طبقه هستند. اما مبنای محاسبه ارتفاع ساختمان چیست؟
براساس فصل دوم از مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان، مبنای محاسبه ارتفاع ساختمان، فاصله تراز قائم متوسط کف معبر مجاور تا متوسط ارتفاع بام شیبدار و یا بالاترین نقطه جانپناه الزامی در بامهای مسطح است.
نکته مهم: در هنگام محاسبه ارتفاع ساختمان، باید به شیب خیابان توجه کنید. در خیابانهای شیبدار، حتما باید متوسط تراز دو طرف ساختمان را بهعنوان نقطه شروع ارتفاع ساختمان در نظر بگیرید.
بنابراین برای محاسبه ارتفاع ساختمان، چهار حالت مختلف میتواند وجود داشته باشد:
- ساختمان دارای بام مسطح باشد و معبر مجاور نیز مسطح باشد.
- ساختمان دارای بام مسطح باشد ولی معبر مجاور شیبدار باشد.
- ساختمان دارای بام شیبدار باشد و معبر مجاور مسطح باشد.
- ساختمان دارای بام شیبدار باشد و معبر مجاور هم شیبدار باشد.
محاسبه ارتفاع ساختمان در بام مسطح
ارتفاع ساختمان مسکونی در ساختمانهای با بام مسطح برابر است با فاصله عمودی تراز متوسط کف معبر مجاور تا بالاترین نقطه جانپناه بام.
بنابراین در محاسبه ارتفاع ساختمان با بام مسطح، حتما باید ارتفاع جانپناه را هم در نظر گرفت. حداقل ارتفاع جانپناه از کف بام 1/10 متر است.
محاسبه ارتفاع ساختمان در بام شیبدار
ارتفاع ساختمان مسکونی در ساختمانهای با بام شیبدار برابر است با فاصله عمودی تراز متوسط معبر مجاور تا متوسط ارتفاع بام شیبدار.
منظور از متوسط ارتفاع بام شیبدار، میانگین فاصله شروع و انتهای شیب میباشد.
نکته: همانطور که در شکلهای زیر میبینید، وجود یا عدم وجود زیرزمین، تأثیری در محاسبه ارتفاع کلی ساختمان ندارد.
نمونه محاسبه ارتفاع ساختمان در آزمون نظام مهندسی
در یکی از آزمونهای طراحی معماری نظام مهندسی سوال زیر داده شده و از داوطلب خواسته شده بود، ارتفاع این ساختمان را محاسبه کند.
همانطور که در شکل میبینید، ارتفاع ساختمان مسکونی در قسمت کم ارتفاع آن 10 متر و سقف ساختمان شیبدار با زاویه 45درجه است. عرض زمین 6 متر و اختلاف ارتفاع دو طرف زمین 4 متر است.
برای جواب دادن به این سوال و محاسبه ارتفاع ساختمان، باید ارتفاع ساختمان در قسمت کم آن را با متوسط ارتفاع شیب معبر مجاور و ارتفاع متوسط سقف شیبدار جمع کنیم.
طبق تعاریفی که در بالا ذکر کردیم، ارتفاع این ساختمان برابر است با فاصله عمودی تراز متوسط معبر مجاور تا متوسط ارتفاع بام شیبدار. یعنی فاصله نقطه A تا نقطه B
در صورت سوال، ارتفاع ساختمان مسکونی در قسمت کمتر آن 10 متر داده شده است.
با توجه به اینکه اختلاف ارتفاع دو طرف زمین 4 متر است، بنابراین تراز متوسط معبر مجاور برابر با 2 متر خواهد بود.
اما برای محاسبه متوسط ارتفاع سقف شیبدار، از آنجا که عرض زمین 6 متر و زاویه شیب بام، 45درجه است، بنابراین فاصله عمودی نقطه شروع و انتهای شیب، 3 متر خواهد بود که باید این عدد را تقسیم بر 2 کنیم تا ارتفاع متوسط سقف شیبدار بدست بیاید. با این حساب ارتفاع متوسط سقف شیبدار برابر با 1/5 متر خواهد بود.
حالا برای محاسبه ارتفاع کلی ساختمان کافی است اعداد بدست آمده را با هم جمع کنیم:
H = 10 + (4/2) + (3/2) = 13/5
همانطور که مشاهده کردید، ارتفاع این ساختمان برابر با 13/5 متر است.
جمعبندی محاسبه ارتفاع ساختمان مسکونی
همانطور که مشاهده کردید، برای محاسبه ارتفاع ساختمان مسکونی، ابتدا باید ببینیم ساختمان مورد سوال در کدام گروه ساختمانی قرار میگیرد. سپس بسته به اینکه ساختمان مورد نظر دارای بام مسطح یا بام شیبدار است، طبق مواردی که یاد گرفتید، ارتفاع ساختمان را محاسبه کنید.
در محاسبه ارتفاع ساختمان مسکونی، حتما سه نکته مهم زیر را در نظر داشته باشید:
- چنانچه خیابان شیبدار بود، حتما تراز متوسط معبر را برای نقطه شروع محاسبه ارتفاع ساختمان در نظر بگیرید.
- چنانچه سقف مسطح بود، بالاترین نقطه جانپناه را برای نقطه پایان ارتفاع ساختمان در نظر بگیرید.
- چنانچه سقف شیبدار بود، متوسط ارتفاع سقف شیبدار را برای نقطه پایان ارتفاع ساختمان در نظر بگیرید.
بسیار مفید و عالی.ممنون مهندس جان
سلام
سوال
ساختمان مسکونی (شامل پیلوت با کاربری پارکینگ) دارای 7 طبقه که طبق ضابطه شهرداری، ارتفاع آن در پروانه ساخت 23.5 متر درج شده ؛جزو گروه 8 هست؟
ممنون.
عاااااالي
خیلی خوب
خیلی خیلی عالی بود ممنون از شما???????????
بسیار ممنونم
سلام وقت بخیر، من یه مشکل دارم در طراحی زمین های که دو طرف شیبدار هستند، شما میتونید کمکم کنید.
سلام. وقتبخیر؛
نکته مهم در طراحی ساختمانهایی که از دو طرف شیبدار هستند، تعیین کد مبنا یا همان تراز صفر است. برای این منظور باید ابتدا معبر اصلی که ورودی ساختمان در آن قرار دارد را مشخص کنید. سپس میانگین ارتفاع معبر را محاسبه و آن را بهعنوان کد مبنا درنظر بگیرید. سایر کدهای اتفاعی و همچنین ارتفاع کلی ساختمان را بر اساس همین کد به راحتی میتوانید محاسبه کنید.
برای موفقیت در آزمون نظاممهندسی میتوانید پکیج جامع آزمون طراحی معماری را از سایت رادآرشیتکت تهیه کنید.
موفق باشید؛
عالی عالی عالی
ارتفاع نیم طبقه چقدره؟ ممکنه اطلاعات کاملی از نیم طبقه رو قرار بدین؟؟
سلام. وقتبخیر؛
طراحی نیمطبقه در ساختمانهای مختلف دارای ضوابط مشخصی است که در پکیج آمادگی آزمون طراحی معماری نظام مهندسی به طور مفصل به آن پرداخته شده است.
بهطور کلی در طراحی نیمطبقه حتما موارد زیر را رعایت کنید:
1- راه دسترسی به نیم طبقه حتما باید از فضای زیر آن باشد. یعنی نمیتوانید از فضای بالا و طبقه بالا به نیمطبقه دسترسی داشته باشید.
2- حداکثر مساحت نیمطبقه نمیتواند از یک سوم مساحت فضای زیر آن بیشتر باشد. مثلا قرار است برای یک فضا نیمطبقه طراحی کنید و مساحت آن فضا 100 مترمربع است، حداکثر مساحتی که برای نیمطبقه میتوانید در نظر بگیرید، 33 متر مربع خواهد بود و مجاز نیستید از این مقدار تجاوز کنید.
3- طبق مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان، ارتفاع قسمت بالایی نیمطبقه باید 2.10 متر و ارتفاع قسمت زیرین آن باید 2.40 متر باشد.
سلام وقتتون بخیر میخوام برای پذیرایم یه نیمطبقه بزنم ارتفاع پذیرایی ۳متر۲۰ سانت هستش..اگه ۸۰ سانت برم پایین میتونم طبقه بزنم
سلام. وقتبخیر؛
برای اینکه در احداث نیمطبقه استانداردها رعایت شده باشد و کیفیت فضا هم حفظ شود، حداقل ارتفاع مفید در قسمت پایین نیمطبقه باید 2.40 متر و حداقل ارتفاع مفید قسمت بالای نیمطبقه باید 2.10 متر باشد.
با توجه به این اعداد و اینکه حداقل ضخامت سقف نیمطبقه هم 30 سانتیمتر خواهد بود، برای احداث نیمطبقه، ارتفاع مفید کف طبقه تا زیر سقف شما باید حداقل 4.80 متر باشد که شما حتی با گودبرداری 80سانتیمتری به چنین ارتفاعی نخواهید رسید.
ضمن اینکه باید به این نکته مهم هم توجه داشته باشید که این میزان ارتفاع، حداقل اندازه برای فضاهای اداری و تجاری است که اهمیت کمتری نسبت به فضاهای اقامتی و مسکونی دارند.
بنابراین در مورد ساختمان شما، با توجه به ارتفاع موجود و اینکه قصد دارید نیم طبقه را در پذیرایی که اصلیترین و مهمترین بخش منزل است احداث کنید، اصلا چنین توصیهای نمیکنم و بهتر است کلا احداث نیم طبقه در پذیرایی را فراموش کنید.
موفق باشید؛
سلام وقتتون بخیر
منزل تعاونی تحویل گرفتم ارتفاع سقف ۲.۷۰هست ایاتخلف محسوب میشه ،
سلام دوست عزیز؛
از نظر ضوابط و مقررات ملی ساختمان ارتفاع 2.70 استاندارد و قابل قبول هست. اما امروزه حداقل ارتفاع مفید واحدهای مسکونی را 2.80 درنظر میگیریم. حتی در واحدهای مسکونی بزرگتر توصیه ما این است که طراحی و اجرا را طوری انجام دهیم که ارتفاع مفید واحدها حدود 3.00 متر باشد تا فضای کافی برای طراحی و اجرای سقفهای کاذب و تأسیسات احتمالی داشته باشیم و از کیفیت بنا کاسته نشود. بنابراین اینکه ارتفاع آپارتمان تحویل داده شده به شما 2.70 متر هست، تخلف محسوب نمیشود ولی کمکاری و کملطفی سازنده می تواند باشد که در اکثر مواقع برای کاهش هزینههای ساخت چنین کاری میکنند.
با سلام و خسته نباشید
ما یک زمینی داریم که دربه ساخت و جنوبی بوده با کوچه 6 متری. پروانه دو طبقه روی پیلوت میدن . میخواستم بپرسم که امکانش هست با احداث زیرزمین، سه طبقه روی زیر زمین بسازیم .
متشکرم
سلام. وقتبخیر؛
لطفا مشخصات و کروکی زمین به همراه ابعاد دقیق آن را از طریق ایمیل و یا واتساپ به شماره پشتیبانی 09902201961 ارسال کنید تا از جهت طراحی پلان بررسی و نتیجه خدمتتان اعلام شود.
مطالب بسیار مفید و کاربردی و مهمتر اینکه با بیان ساده و قابل فهم
درود بر شما
نکته مهم: این جدول برای آن دسته از ساختمانهای مسکونی است که طبقه همکف آنها پارکینگ و یا با کاربری مسکونی باشد. چنانچه کاربری طبقه همکف تجاری، خدماتی و… باشد، اعداد این جدول میتواند تغییر کند.
این قسمت در کدام مبحث میتونم پیگیری کنم؟
سلام. وقتبخیر؛
این مطلب و اعداد آن در عمل و در اجرا معمولا رعایت نمی شوند. همانطور که متاسفانه خیلی از نقشههایی که برای اخذ پروانه ساختمانی ارسال می شوند و مهندسین مربوطه آن ها را امضا می کنند نیز با نقشه های اجرایی تفاوت های فاحشی دارد!
در مورد ارتفاع کل ساختمان بسته به شهر، منطقه، موقعیت ملکی و… میتواند متفاوت باشد و شهرداری هر منطقه بسته به وضعیت و موقعیت زمین آن را تعیین می کند و طبیعتا برای ساختمانهای تجاری چون به ارتفاع بیشتری نیاز دارند اعداد متفاوت هست ولی برای هیچکدام عدد ثابت و قطعی برای کل کشور نداریم و مورد به مورد می تواند متفاوت باشد. مرجع موضوع مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان است.
سلام.مهندس جان میشه به این سوال من هم پاسخ بدین .ساختمانی ما که خریدیم دوطبقه و جنوبی هستش .ساختمان جلویی ما هم دوطبقه است اما اونقدر دیوار چینی دور پشت بامشو برده بالا سایه انداخته تو حیاط ما کاملا.میخواستم بدونم چطور بفهمم ایشون تخلف کرده یا نه؟ ممنون
سلام. وقتبخیر؛
ارتفاع مجاز برای دیوار جانپناه پشتبام در ساختمانهای مسکونی برابر با 110 سانتیمتر هست و بیشتر از آن ضرورتی ندارد. احتمالاً همسایه شما از پشتبام بهعنوان بامحیاط استفاده میکند و برای اینکه بتواند دید مزاحم را کنترل کند و محرمیت بیشتری داشته باشد ارتفاع جانپناه را بیشتر درنظر گرفته است. متاسفانه سختگیریهای لازم در این زمینه انجام نمیشود ولی با توجه به اینکه این کار ایشان تأثیر منفی روی ساختمان شما گذاشته، طبیعتا نباید چنین کاری را انجام میداد. شاید مذاکره کردن با ایشان برای رفع مشکل، بهترین و کمهزینهترین گزینه در دسترس باشد.
سلام مطالب بسیار خوب و اموزنده بود جناب مهندس ممنون میشم به این سوال منم جواب بدید. ما میخوایم روی طبقه دوم ساختمانمون که درب به حیاطه یه طبقه اضافه کنیم با توجه به اینکه باید بخاطر همسایه پشتی عقب نشینی کنیم ایا برای اینکه فضای بیشتری داشته باشیم میتونیم دوبلکس بسازیم و در این صورت همسایه میتونه اعتراض کنه اگه به طور قانونی عقب نشینی کرده باشیم؟تو کوچه ما تا جهار طبقه به صورت عقب نشینی پلکانی ساخت کردن
سلام. وقتبخیر؛
بهترین پاسخ به این سوال رو شهرداری منطقهتون میتونه بده، چون ضوابط ساختوساز و احداث طبقات اضافه و طول پیشروی و عقبنشینی و… در هر منطقه متفاوت هست. مثلا در برخی مناطق شهرداریها بههیچعنوان اجازه چنین کاری را نمیدهند و در بسیاری موارد هم در ازای پرداخت هزینههای مربوطه، چنین اجازهای داده میشود. اما اگر در کوچه شما ساختمانهایی بهاین صورت ساخته شدهاند، طبیعتا شما هم چنین اجازهای دارید و میتوانید این کار را انجام دهید. در صورتی که از سمت همسایه پشتی عقبنشینی داشته باشید، مشکلی وجود ندارد و کسی نمیتواند معترض شما شود.
سلام . با پوزش ، یک ساختمان 15 طبقه میخوام طراحی کنم که 7 طبقه آخر استخردار باشه . آیا برای ارتفاع سقف واحدهای استخردار محدودیت دارم ؟
با سلام. از شکل سوال اینطور برداشت میکنم که احتمالا پروژه شما یک پروژه واقعی و اجرایی نیست! نه اینکه نتوانید یا اجازه نداشته باشید که در طبقات یک ساختمان مسکونی، استخر داشته باشید، ولی اجرای استخر در طبقات بالا شرایط خاص و ویژهای دارد.
طراحی استخر در طبقات میانی یک ساختمان مسکونی، حتما در ارتفاع طبقات و مهمتر از آن در شکل معماری و سازه ساختمان تأثیر مستقیم میگذارد. بهطورکلی طراحی استخر در طبقات را بههیچوجه توصیه نمیکنم. اگر قرار است استخر داشته باشید، توصیه میکنم در طبقات همکف و زیرزمین آن را طراحی کنید. اما اگر به هر دلیلی خواستید استخر را در طبقات بالا طراحی کنید، بهخاطر عمق استخر، بهترین حالت این است که طراحی پلان را بهگونهای انجام دهید که عمق مورد نیاز برای استخر، بخشی از طبقه پایینی را اشغال کند. البته اگر در بالاترین طبقه یا روی بام بخواهید استخر داشته باشید، طراحی شما با چالش کمتری مواجه خواهد بود و اجرای آن نیز راحتتر است. ولی همانطور که اشاره کردم، در پروژههای اجرایی و واقعی، طراحی استخر در طبقات مسکونی را اصلا توصیه نمیکنم.
سلام جناب مهندس ،توضیحات بسیارعالی ومفید، من فکرمیکنم توی جدول بجای[ فاقدزیرزمین باپنجره ]میبایست بنویسیم (دارای زیرزمین فاقدپنجره)، البته اگه اشتباه نکرده باشم