به نقشه‌های معماری خودتان روح بدهید!

متاسفانه بسیار زیاد طراحی‌ها و نقشه‌های معماری را دیده‌ام که بسیار سرد و فاقد روح بوده‌اند. حتی ممکن است طراحی پلان ساختمان مسکونی ما ایده‌آل و بدون نقص باشد، اما به‌دلیل عدم رعایت اصول صحیح مربوط ترسیم نقشه‌های معماری و عدم استفاده از خطوط مناسب و استاندارد برای ارائه و ترسیم پلان ساختمان مسکونی، طرح معماری ما در نگاه کارفرما کاملا گنگ، نامفهوم، سرد و فاقد روح به‌نظر برسد.

در شکل زیر می‌توانید به‌وضوح تفاوت میان یک پلان ساختمان مسکونی خوانا و دارای روح معماری را با یک پلان ساختمان مسکونی سرد و فاقد روح معماری ببینید.

نقشه‌ای که با آدم حرف می‌زند!

از نظر من وقتی پلان ساختمان مسکونی درست و اصولی ترسیم شده باشد، خودِ نقشه معماری بعد از چاپ، گویای همه‌چیز خواهد بود و حتی افراد غیر فنی که اطلاعات خاصی در مورد مفاهیم معماری ندارند، به‌راحتی می‌توانند با یک نگاه به نقشه چاپ شده، متوجه طراحی شوند.

من در این گونه مواقع می‌گویم که نقشه معماری، با آدم حرف می‌زند!

منظورم از بیان این جمله این است که نیازی نیست شما به‌عنوان طراح، تمام جزئیات را برای کارفرما توضیح دهید و سعی کنید ایده‌های طراحی خودتان را به او القا کنید، بلکه نقشه چاپ شده شما به‌قدری واضح و گویا است که خودش با کارفرما حرف می‌زند و تمام جزئیات طراحی را به کارفرما منتقل می‌کند. حالا بیایید با هم بررسی کنیم که چطور باید یک نقشه معماری استاندارد ترسیم کنیم؟

چطور یک پلان ساختمان مسکونی سرد و بی‌روح را به یک نقشه خوانا و دارای روح معماری تبدیل کنیم؟

در یک نقشه معماری استاندارد، خطوط اصلی طرح معماری و پلان ساختمان، کاملا برجسته و مشخص هستند و با یک نگاه به پلان معماری می‌توان به‌راحتی متوجه طراحی و تقسیم‌بندی فضاهای داخلی پلان شد. شاید شما هم نقشه‌های معماری زیادی را دیده باشید که کاملاً گُنگ و نامفهوم هستند. علت اصلی آن هم رعایت‌نکردن استانداردهای مربوط به ضخامت و نوع خطوط، در هنگام ترسیم نقشه‌های معماری است.

وقتی نقشه معماری یک ساختمان مسکونی را در نرم‌افزار اتوکد ترسیم می‌کنید، حتی اگر استانداردهای ترسیم نقشه‌های معماری را رعایت نکرده باشید، چون از رنگ‌های مختلفی برای ترسیم پلان در اتوکد استفاده می‌کنید، ممکن است نقشه ترسیم شده شما خوانایی لازم را داشته باشد، اما فراموش نکنید که ما هرگز نقشه‌های معماری را روی صفحه مانیتور به کارفرما ارائه نمی‌کنیم، یا مانیتور و لپ‌تاپ را برای اجرای نقشه‌های معماری، به کارگاه ساختمانی نمی‌بریم! بلکه در نهایت این نقشه معماری چاپ‌شده روی کاغذ هست که به کارفرما ارائه می‌شود و یا در کارگاه ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین نکته بسیار مهم در طراحی و ترسیم نقشه‌های معماری، این است که نقشه‌های معماری، بعد از چاپ روی کاغذ، در عین زیبایی، کاملا واضح، خوانا و دارای روح معماری باشد.

درادامه انواع خطوطی که برای ترسیم یک نقشه معماری استاندارد به آن نیاز داریم را با هم مورد بررسی قرار می‌دهیم و کاربرد هریک از آن‌ها را به شما آموزش می‌دهم.

انواع خط و کاربرد هرکدام در ترسیم نقشه‌های معماری

۱- خط ممتد خیلی کلفت

از این خط برای ترسیم و نمایش محدوده زمین در سایت‌پلان، نمایش محدوده گودبرداری زمین در نقشه گودبرداری و همچنین برای نمایش خط زمین در نقشه‌های نما و برش ساختمان استفاده می‌کنیم. ضخامت این نوع خط حداقل ۰٫۷ است که البته توصیه می‌کنم در مقاطع و نماهای ساختمان، برای خوانایی و زیبایی بیشتر نقشه، علاوه بر این خط خیلی کلفت، یک محدوده رنگی تیره توپر هم به زیر مقاطع و نماها اضافه کنید.

۲- خط ممتد کلفت

این خطوط معمولا اصلی‌ترین و پرکاربردترین نوع خطوط برای ترسیم و ارائه نقشه‌های معماری هستند. از این خطوط برای ترسیم محل‌های برش‌خورده پلان، مثل دیوارها استفاده می کنیم. درواقع همین خطوط هستند که در اولین نگاه به پلان و نقشه‌های معماری، جلب‌توجه می‌کنند و با یک نگاه به آن می‌توان متوجه کلیات طراحی پلان ساختمان مسکونی شد. اهمیت این خطوط در طراحی و ترسیم انواع نقشه‌های معماری، از پلان همکف و طبقات گرفته تا پلان بام، برش و نمای ساختمان بسیار زیاد است. این خطوط را حتما باید با ضخامت ۰٫۴ در اتوکد ترسیم کنید تا در زمان چاپ نقشه‌های معماری، کیفیت و برجستگی لازم را داشته باشند. بهتر است که این خطوط را در محیط اتوکد با رنگ سفید ترسیم کنید، چون بیشترین کنتراست را با صفحه مشکی اتوکد دارد و همین موضوع باعث می‌شود که نقشه‌های شما در صفحه مانیتور هم بسیار زیباتر و خواناتر دیده شود. تنظیمات پرینت اتوکد را هم به‌گونه‌ای انجام دهید که حتما این خطوط در زمان چاپ با رنگ مشکی کامل، روی کاغذ چاپ شود.

توصیه: برای زیبایی و خوانایی هرچه‌بیشتر پلان و نقشه‌های معماری، حتما دیوارهای برش‌خورده در پلان و برش را با هاشور توپر (Solid) نمایش دهید. برای این‌کار می‌توانید از دستور Hatch در اتوکد استفاده کنید.

۳- خط‌نقطه کلفت

برای نمایش محل برش در پلان از این نوع خط استفاده می‌کنیم. این خطوط باید کاملا کلفت و با ضخامت حداقل ۰٫۸ ترسیم شوند. برای زیبایی بیشتر، می‌توانید به‌جای فرمان Line، از فرمان PLine برای ترسیم این خطوط در محیط اتوکد استفاده کنید و بعد با استفاده از فرمان Pedit، به این خطوط ضخامت دهید. ضخامت‌دادن به خط برش با این روش، نتیجه کار را بسیار بهتر و زیباتر می‌کند.

۴- خط‌نقطه نازک

این خط دقیقا مشابه خط‌نقطه کلفتی که برای ترسیم خطوط برش در پلان استفاده کردیم می‌باشد، با این تفاوت که باید بدون ضخامت و نازک ترسیم می‌شود. این خطوط را باید در نرم‌افزار اتوکد با ضخامت ۰٫۰۹ ترسیم کنیم. از این خطوط برای ترسیم خطوط آکس‌بندی در پلان‌های معماری و سازه استفاده می‌کنیم.

۵- خط ممتد نازک

این نوع از خطوط هم دقیقا مثل خطوط ممتد کلفت که برای ترسیم دیوارهای برش‌خورده پلان از آن استفاده کردیم، بسیار پرکاربرد هستند و برای ترسیم قسمت‌های مختلف نقشه ساختمان از آن استفاده می‌کنیم. درواقع برای ترسیم تمام خطوط اصلی پلان و طرح معماری، (به‌غیر از خطوط دیوارهای برش‌خورده اصلی که با ضخامت ۰٫۴ آن‌ها را ترسیم کردیم) از این خطوط استفاده می‌کنیم. مثل خطوط مربوط به کابینت‌ها، کمدها، خطوط مربوط به پله‌ها، خطوط لبه تراس، مبلمان و… ضخامت این خطوط باید بین ۰٫۱۵ تا حداکثر ۰٫۲۵ باشد که بسته به نوع کاربرد آن در پلان، می‌توانیم یکی از ضخامت‌های ۰٫۱۵، ۰٫۲۰ و یا ۰٫۲۵ را برای آن درنظر بگیریم. همانطور که می‌دانید برخی از این خطوط در پلان معماری از اهمیت بیشتری برخوردار هستند، مثل خطوط مربوط به پله‌ها و برخی دیگر از اهمیت کمتری برخوردار هستند، مثل خطوط مربوط به مبلمان. بنابراین توصیه می‌کنم خطوط مربوط به پله و کابینت را با ضخامت ۰٫۲ و خطوط مربوط به مبلمان را با ضخامت ۰٫۱۵ ترسیم کنیم. برای ترسیم دیوارهای برش‌نخورده در پلان، مثل دیوار لبه تراس یا جان‌پناه بام، از خطوط ممتد نازک با ضخامت ۰٫۲ یا حداکثر ۰٫۲۵ استفاده می‌کنیم.

۶- خط‌چین نازک

از این خطوط برای نمایش موضوعاتی در نقشه‌های معماری استفاده می کنیم، که با اینکه وجود دارند و دارای اهمیت هستند، ولی دیده نمی‌شوند. مثل خطوط نعل درگاه‌ها، خطوط سقف کاذب و یا لبه کنسول در پلان همکف و… بهتر است این خطوط را با ضخامت ۰٫۱۵ در نقشه‌های معماری ترسیم کنیم.

۷- خطوط ممتد خیلی نازک

بیشترین کاربرد این خطوط برای ترسیم کف‌سازی سرویس‌های بهداشتی، حمام، آشپزخانه، تراس و.. می‌باشد. ضخامت این خطوط را صفر و یا حداکثر ۰٫۰۵ باید در نظر بگیریم. توصیه می‌کنم حتما تمام فضاهای خیس در پلان معماری را با استفاده از این خطوط هاشور بزنید و کف‌سازی آن را مشخص کنید. این‌کار علاوه بر خوانایی نقشه، کمک زیادی به زیبایی هرچه‌بیشتر نقشه‌های معماری خواهد کرد.

جمع‌بندی

در این مقاله یاد گرفتیم که ۷ نوع خط اصلی برای ترسیم نقشه‌های معماری در اختیار داریم. بیایید یک‌بار دیگر این ۷ نوع خط را باهم مرور کنیم:

• خطوط ممتد خیلی کلفت با ضخامت حداقل ۰٫۸ که از آن برای ترسیم محدوده زمین، محدوده گودبرداری و همین‌طور برای نمایش خط زمین در مقاطع و نماهای ساختمان استفاده می‌کنیم.
• خط ممتد کلفت که از آن برای ترسیم دیوارهای برش‌خورده استفاده می‌کنیم و ضخامت آن باید ۰٫۴ باشد.
• خط‌نقطه کلفت که با ضخامت حداقل ۰٫۸ ترسیم شده و از آن برای نمایش خط برش در پلان معماری استفاده می‌کنیم.
• خط‌نقطه نازک با ضخامت ۰٫۰۹ که از آن برای ترسیم خطوط مربوط به آکس‌بندی در پلان‌های معماری و سازه استفاده می‌کنیم.
• خط ممتد نازک که با ضخامت‌های ۰٫۱۵، ۰٫۲۰ و ۰٫۲۵ ترسیم می‌شوند. برای نمایش خطوط اصلی پلان (به‌غیر از دیوارهای برش‌خورده) از این خطوط استفاده می‌کنیم.
• خط‌چین نازک که برای نمایش موضوعات پنهان در پلان، مثل خطوط مربوط به سقف کاذب و با لبه کنسول از آن استفاده می‌کنیم. این خطوط را باید با ضخامت ۰٫۱۵ ترسیم کنیم.
• خطوط ممتد خیلی نازک که از آن برای نمایش کف‌سازی محیط‌های مرطوب مثل سرویس‌بهداشتی، حمام، آشپزخانه و همین‌طور تراس و محوطه استفاده می‌کنیم. ضخامت این خطوط را بهتر است صفر در نظر بگیریم.